Η Αγία Αικατερίνη η Μεγαλομάρτυς λέγεται ότι κατάγεται από την Αλεξάνδρεια αλλά στην Κύπρο λένε πως κατάγεται από την Σαλαμίνα της Κύπρου. Έζησε επί εποχής Μαξιμίνου που τότε βασίλευε στην Αίγυπτο σαν απόλυτος άρχοντας, γνωστός για τους διωγμούς του κατά των Χριστιανών. Η Αγία Αικατερίνη δεν υπέκυψε στους βασανισμούς της για την αλλαγή της πίστης της και αποκεφαλίστηκε. Ο τροχός με τα μαχαίρια ήταν ένα από τα μαρτύρια της για αυτό η τέχνη της αγιογραφίας την απεικονίζει δίπλα σε έναν από αυτούς κρατώντας ένα ξύλινο σταυρό στο άλλο της χέρι.
Η Αγία Αικατερίνη ήταν κόρη του βασιλίσκου Κώνστα και έζησε τον 4ον μ.Χ. αιώνα. Έλαβε μεγάλη μόρφωση και για την ελληνική φιλοσοφία. Μιλούσε πολλές γλώσσες, της εποχής και τα λατινικά όπως ήταν γνώστης και για την ρωμαϊκή φιλολογία. Η εξυπνάδα της και η λεκτική της ευφράδεια κατεπλήξαν, αλλά και η ομορφιά της τις συναγωνιζόταν. Σε ηλικία των 18 ετών επισκέφτηκε τον Ρωμαίο αυτοκράτορα, το Μαξιμίνος Β ή το Μαξέντιος, και προσπάθησε να τον πείσει για το εσφαλμένο των διωγμοί που έκανε κατά των Χριστιανών. Πέτυχε όμως να μεταστρέψει σε Χριστιανή την γυναίκα του αυτοκράτορα.
Δεν υπάρχουν για την δράση και την ζωή της Αγίας καθόλου ιστορικές πληροφορίες, κανένας ιστορικός δεν έγραψε και ούτε ένας μάρτυρος δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξη της. Έτσι μέχρι του τέλους του 9ου αιώνα και αφού η εποχή του “μαρτυρικού της θανάτου” είναι περί το 307 υπάρχει σιωπή πέντε αιώνων. Αυτό προσέδωσε κάποιες αοριστίες χωρίς αυτές όμως να σημαίνει πως η σχετική παράδοση περί της Αγίας Αικατερίνης δεν έχει ιστορικής βάσης, και αυτός είναι ο λόγος της αναγκαίας καταγραφής τους.
Ο θρύλος λέει ότι ο αυτοκράτορας κάλεσε την Αγία να αντιμετωπίσει πενήντα ρήτορες για να αναιρέσει την χριστιανική πίστη της αλλά παρ’ όλα αυτά η Αικατερίνη με τον κομψό της λόγο τους αποστόμωσε. Αυτό έκανε έξαλλο τον Μαξιμίνο, που διέταξε τον βασανισμό της. Στη φυλακή η Αγία Αικατερίνη υπέμενε τις κακουχίες και αυτό τράβηξε την προσοχή της γυναίκας του αυτοκράτορα, Φαυστίνας, που την επισκέφτηκε στο κελί της. Η σύζυγος του αυτοκράτορα αποκεφαλίστηκε για αυτό και μετά ήρθε η σειρά της Αγίας να βασανιστεί με τον τροχό με τα μαχαίρια. Τα μαχαίρια όμως, λένε, έσπαγαν και τελικά αποκεφαλίστηκε. Η παράδοση λέει ότι από τον αποκεφαλισμό έρεε γάλα και όχι αίμα.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι άγγελοι μετέφεραν το σώμα της στο Σινά όπου έμεινε άταφο για έξι αιώνες. Στην συνέχεια ο Ιουστινιανός έκτισε ναό, τη γνωστή ιερή Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Εκεί τοποθετήθηκε η μαρμάρινη θήκη από το οποίο πήρε το όνομα της εκκλησίας Αγία Αικατερίνη. Στη Μονή σώζεται ένα σημαντικό θησαυροφυλάκιο της πρώιμης Χριστιανικής τέχνης, αρχιτεκτονικής και εικονογραφημένων χειρογράφων, οι δε μοναχοί είναι Έλληνες.
Στην Ελλάδα παλαιότερα η Αγία Αικατερίνη ήταν προστάτης της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής.
Η Αγία Αικατερίνη είναι πολιούχος αγία της πόλης της Κατερίνης.
Ιερά Λείψανα
Τα Ιερά Λείψανα της Αγίας είναι ακέραια στην Ιερά Μονή Σινά.
Ο δάκτυλος της Αγίας είναι στη Συλλογή των Ανακτόρων του Μπάκινγχαμ Λονδίνου.
Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας υπάρχουν στη Μονή Κύκκου Κύπρου,στη Μονή Χιλανδαρίου Αγίου Όρους,στο Ναό Ν. Λιοσίων Αττικής, και στη Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.
