«Τα δάση προϋπάρχουν των λαών, οι έρημοι τους ακολουθούν»
**(Ρήση αποδιδόμενη στον Σατωβριάνδο (1768-1841), Γάλλο συγγραφέα, περιηγητή, πολιτικό και ένθερμο φιλέλληνα)
Οι σκηνές Αποκάλυψης που βιώνουμε τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας, και κυρίως στις
νότιες περιοχές της, επιβάλλουν μια νηφάλια αποτίμηση του τι πήγε στραβά και η πύρινη
λαίλαπα εξαφάνισε τόσο δάση και δασικές εκτάσεις, όσο και καλλιεργήσιμη γη,
απαραίτητη για την παραγωγή αγροτοδιατροφικών προϊόντων. Τα στοιχεία είναι
συντριπτικά: 1.000.000 στρέμματα έχουν καεί από την αρχή του 2021!
Τείνει να γίνει κοινός τόπος ότι βασική αιτία της ανεπανάληπτης αυτής καταστροφής
υπήρξε η έλλειψη ενός σχεδιασμού που να λαμβάνει υπ΄ όψιν του τις ιδιαίτερες
κλιματολογικές συνθήκες της χώρας, το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και τον αντίστοιχο
τεχνικό εξοπλισμό, με σκοπό την πρόληψη και όχι την καταστολή. Η τελευταία κοστίζει
ακριβά και έχει αμφίβολα αποτελέσματα, όπως, πάντα, διαπιστώνεται εκ των υστέρων.
Εάν μέρος των χρημάτων που θα διατεθούν για την αποζημίωση των πληγέντων και τη
χρήση των μέσων καταστολής (αεροπλάνα, ελικόπτερα κ.λπ.) είχε διατεθεί για την
πρόληψη των πυρκαγιών, το όφελος θα ήταν εντυπωσιακό. Και χρήματα θα
εξοικονομούνταν και τα δάση θα σώζονταν!
Η πρόληψη περιλαμβάνει την επιστημονική διαχείριση των δασών, μέσα από
τεκμηριωμένες μελέτες, με χρονικό ορίζοντα 5 – 10 ετών.
Δυστυχώς, οι φυσικοί διαχειριστές των δασών (κτηνοτρόφοι, αγρότες, μελισσοκόμοι,
ρητινοσυλλέκτες κ.λπ.), είτε δεν υπάρχουν πια είτε το μέγεθός τους έχει συρρικνωθεί.
Εξάλλου, τα δάση της νότιας Ελλάδας έχουν αφεθεί κυριολεκτικά στη μοίρα τους -και ένας
βασικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι η ξυλεία τους δεν είναι επαρκώς εμπορεύσιμη-, με
αποτέλεσμα τη συσσώρευση μεγάλης ποσότητας βιομάζας, δηλαδή ενέργειας που βρίσκει
διέξοδο απελευθέρωσης στη φωτιά! Στα ξηροθερμικά δασικά συστήματα, κατά τη διάρκεια
των θερμών καλοκαιριών, η ύλη αυτή είναι έτοιμη για καύση.
Επιβάλλεται, λοιπόν, να εκπονηθούν σχέδια διαχείρισης, με βάση την αρχή της αειφορίας,
από εξειδικευμένους επιστήμονες, με πρώτιστο μέλημα την απομάκρυνση της βιομάζας
που δεν είναι απαραίτητη και με επιλεγμένες μικρές αραιώσεις.
Οι αντιπυρικές ζώνες, επίσης, αποτελούν γενικώς αποδεκτή πρακτική, ενώ η δημιουργία
και επαρκής στελέχωση πυροφυλακίων έγκαιρης προειδοποίησης μπορεί να συμβάλλει στη
αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Η συνεισφορά των μελών των εθελοντικών οργανώσεων,
κατάλληλα εκπαιδευμένων, είναι εξίσου σημαντική.
Η αδράνεια, ο κακός συντονισμός, η απόλυτη προτεραιότητα που δίνεται στην καταστολή
και η αδυναμία σχεδιασμού αποτελεσματικών πολιτικών, εν γένει, ανεξάρτητα από
οποιαδήποτε (μικρο)πολιτικά οφέλη, πρέπει να αποτελέσουν παρελθόν.
Το βαρύ περιβαλλοντικό, οικονομικό και υγειονομικό αποτύπωμα και η απώλεια
βιοποικιλότητας, – αφού ζώα, πουλιά, έντομα και ερπετά καίγονται ζωντανά και σπάνια
φυτά εξαφανίζονται-, και το δυσβάστακτο κόστος για την αποκατάσταση των βλαβών που
έχουν προκληθεί, πρέπει να συνεγείρουν πολιτικούς και κοινωνία. «Οι καιροί ου μενετοί».
Κάθε καθυστέρηση στη λήψη μέτρων θα είναι εγκληματική. Οι φθινοπωρινές βροχές και
οι πλημμύρες και οι κατολισθήσεις που θα ακολουθήσουν επιβάλλουν άμεση δράση.
Οι καμένες δασικές εκτάσεις πρέπει να κηρυχτούν, το ταχύτερο δυνατόν, αναδασωτέες,
χωρίς καμία παρέκκλιση, όπως επιβάλλει το άρθρο 117 παρ. 3 του Συντάγματος, οι δε
αναδασώσεις πρέπει να γίνουν με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Καμία «αναπτυξιακή»
παρέμβαση μέσα σ’ αυτές!
Οι διανοίξεις αγροτικών δρόμων πρέπει να περιοριστούν στις απολύτως αναγκαίες και να
γίνονται με φειδώ και περίσκεψη. [Βλ. σχετικά, Κατή Β., Κασσάρα Χ., et al., «Oι περιοχές
Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα». Πίνδος
Περιβαλλοντική και Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2020].
Η εγκατάσταση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί στις
περιοχές αυτές πρέπει να ματαιωθεί, ενώ δεν πρέπει να γίνει δεκτή και καμία νέα αίτηση.
Η ψήφιση του νέου Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ δεν πρέπει να
καθυστερήσει άλλο, αφού ληφθούν σοβαρά υπ΄ όψιν τόσο οι τελευταίας δραματικές
εξελίξεις και οι πραγματικές ανάγκες της χώρας, όσο και το γεγονός ότι οι στόχοι που έχουν
τεθεί από την Ε.Ε. για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχουν
επιτευχτεί. [Βλ. σχετικά, Κατή Β., Κασσάρα Χ., «Πρόταση χωροθέτησης χερσαίων Αιολικών
Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στη
βιοποικιλότητα». Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,
2021].
Ο ορεινός όγκος του Μαινάλου πρέπει να διαφυλαχτεί «ως κόρη οφθαλμού», για να μη
ζήσουμε ποτέ ξανά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2000 και του 2007, οι επιπτώσεις των
οποίων είναι ακόμα ορατές.
Ως τάχιστα απαιτείται η υπογραφή του Προεδρικού Διατάγματος για την ίδρυση και
λειτουργία Οικολογικού Πάρκου στο ευαίσθητο αυτό οικοσύστημα. Το σχέδιο Π.Δ. έχει
καταρτιστεί ήδη από το 2013, με βάση εμπεριστατωμένη επιστημονική μελέτη, αλλά
παραμένει στα συρτάρια των «αρμοδίων». Αναρωτιόμαστε για πόσο καιρό ακόμα!
Η τοπική κοινωνία επιβάλλεται να πιέσει με όποιο πρόσφορο μέσο διαθέτει για να
αποκτήσει το Μαίναλο την αναγκαία και επιβαλλόμενη θεσμική θωράκισή του. Εκτός των
άλλων, με τον τρόπο αυτό, θα καταστεί, πλέον, σαφές πού, πότε και πώς θα ασκούνται εκεί
επιχειρηματικές και μη δραστηριότητες.
Η πολιτεία να αναλάβει, επιτέλους, τις ευθύνες της και να λάβει τις αποφάσεις της. Δεν
συγχωρείται καμία αμέλεια και αβελτηρία.
Ας τεθούμε όλοι ενώπιον των ευθυνών μας, στο μέτρο που αναλογεί στον καθένα, ας μην
υποθηκεύσουμε περαιτέρω το μέλλον των επόμενων γενεών. Ήδη ζούμε και στη χώρα μας
το δράμα της περιβαλλοντικής προσφυγιάς, ενώ μέχρι τώρα παρατηρούσαμε
απελπισμένους συνανθρώπους μας να προσπαθούν να δραπετεύσουν από την Αφρική,
κυρίως, πιεζόμενοι από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Έχει σημάνει κόκκινος συναγερμός για τη σωτηρία του πλανήτη. Δράση τώρα!
O Σύλλογος Αρκάδων Ορειβατών Oικολόγων (ΣΑΟΟ) από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής
του, εδώ και 23 χρόνια, είχε θέσει ως πρώτιστη προτεραιότητά του την προστασία και
διαφύλαξη του περιβάλλοντος σε όλες τις εκφάνσεις του (φυσικό, οικιστικό, πολιτιστικό),
με προτάσεις και, κυρίως, πολλαπλές δράσεις, έχοντας δώσει μάχες με όσες δυνάμεις
διαθέτει, είναι δε αποφασισμένος να συνεχίσει αταλάντευτα στην ίδια πορεία, με
γνώμονα τις αρχές που οδήγησαν στην ίδρυσή του.
Ο δικαιολογημένος πόνος και η θλίψη που διακατέχουν την ελληνική κοινωνία πρέπει να
μετατραπούν σε δύναμη και ενέργεια. Η σκέψη μας, με ένα δάκρυ στα μάτια, είναι πάντα
σε εκείνους τους συμπολίτες μας που δοκιμάστηκαν τόσο σκληρά.
