“Τι θα γινόταν αν…”: Η προσωρινή ανακούφιση της υπόθεσης
Η ζωή είναι σαν ένα μόνιμο σταυροδρόμι. Κάθε μέρα καλούμαστε να πάρουμε τη μία απόφαση μετά την άλλη. Τι ώρα να ξυπνήσω το πρωί; Τι να φορέσω; Πώς να πάω στη δουλειά; Τι θα φάω;… και μια ατελείωτη σειρά ερωτημάτων που όχι μόνο θέτουμε στον εαυτό μας αλλά περιμένουμε και την απάντησή του. Κάποιες από αυτές τις ερωτήσεις απαντώνται εύκολα. Ενώ κάποιες άλλες όχι.
Οι απαντήσεις που μας βασανίζουν περισσότερο έχουν να κάνουν όχι τόσο με πρακτικά ζητήματα -όπως οι εναλλακτικές σε ρούχα ή φαγητό- αλλά με αποφάσεις που τελικά δεν πήραμε…
“Ναι, αλλά τι θα γινόταν αν είχα δεχτεί τη δουλειά…”, “Ναι, αλλά τι θα γινόταν αν είχα φύγει μαζί του…” Συνήθως αυτό το “αν” ακολουθείται από ένα θετικό υποθετικό σενάριο που μας βάζει σε μια διαδικασία ονειροπόλησης.
Πότε συμβαίνει αυτό;
Συνήθως η ανάγκη να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα και κυρίως να φτιάξουμε μια νέα υποθετική πηγάζει από το ότι κάτι στη ζωή μας είτε μας πιέζει είτε μας στεναχωρεί και δεν ξέρουμε ακόμα πως να το διαχειριστούμε. Αυτού του είδους η σκέψη ονομάζεται “αντιπραγματική σκέψη” και ουσιαστικά αναφέρεται στο να φανταζόμαστε μια διαφορετική έκβαση από αυτή που πραγματικά συνέβη. Για παράδειγμα, όταν έχουμε προτάσεις από δύο δουλειές και καταλήγουμε στη μία, μόλις συμβεί κάτι αρνητικό εκεί ενδεχομένως να σκεφτόμαστε τι θα γινόταν αν είχαμε επιλέξει την άλλη.
Ποια είναι η λειτουργία της αντιπραγματικής σκέψης;
Πολλοί ψυχολόγοι θεωρούν πως η αντιπραγματική σκέψη επηρεάζει τα συναισθήματά μας και μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για τη ρύθμισή τους, ενισχύοντας την ψυχική μας ανθεκτικότητα. Αυτό συμβαίνει όταν γίνεται σύγκριση της πραγματικότητας με μια αρνητική εκδοχή, βοηθώντας μας έτσι να αισθανθούμε σιγουριά και ασφάλεια με την επιλογή μας.
Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις όπου συγκρίνουμε τη “δύσκολη” πραγματικότητα με ένα υποτιθέμενο θετικό σενάριο. Εκεί τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Γεμίζοντας το κενό με θετικά σενάρια συνήθως εντείνουμε την απογοήτευση που νιώθουμε ή όποιο άλλο δυσάρεστο συναίσθημα. Είναι πιθανό να δημιουργείται ένα αίσθημα απογοήτευσης ακόμα και ανεπάρκειας.
Η προσωρινή ανακούφιση της υπόθεσης
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε την αντιπραγματική σκέψη;
Είναι κατανοητό πως πρόκειται για μια φυσιολογική λειτουργία. Η αντιπραγματική σκέψη, όταν χρησιμοποιείται με υγιή τρόπο, μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων και την ενίσχυση της ψυχικής μας ανθεκτικότητας.
Είναι, όμως, σημαντικό να διατηρούμε μια ισορροπία. Η εμμονή σε αρνητικά σενάρια μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, θλίψη και αίσθημα αποτυχίας.
Αντιθέτως, η υγιής αντιπραγματική σκέψη μας επιτρέπει να:
- Μαθαίνουμε από τα λάθη μας: Αναγνωρίζουμε τις εναλλακτικές επιλογές και αξιολογούμε τις συνέπειές τους.
- Θέτουμε νέους στόχους: Χρησιμοποιούμε την φαντασία μας για να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον.
- Καλλιεργούμε την αισιοδοξία: Εστιάζουμε στις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που υπάρχουν, ακόμα και μετά από δυσκολίες.
Στη ζωή δεν είναι πάντα εύκολο να πάρεις τον σωστό για σένα δρόμο. Κι ούτε πρόκειται να γίνει. Πρέπει να θυμόμαστε πως ο κάθε δρόμος μας οδηγεί σε έναν διαφορετικό προορισμό. Κι ίσως έναν προορισμό που δεν είχες σκεφτεί ποτέ…
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια