Η δύναμη του ..σκουντήγματος
Η Behavioural Insights Team (Ομάδα Συμπεριφορικής Επίγνωσης) ήταν μια ομάδα ειδικών
που συγκρότησε ο Ντέιβιντ Κάμερον κατά το 2010. Μια ομάδα που έφτασε να προσφέρει
υπηρεσίες σε 31 χώρες (στοιχεία Δεκέμβριος 2019), υπηρεσίες που βάσει των επιστημών
συμπεριφοράς στοχεύουν:
α. να καταστήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες πιο αποδοτικές (κόστος) και πιο προσιτές
(πολίτες),
β. να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα, εισάγοντας ρεαλιστικά μοντέλα ανθρώπινης
συμπεριφοράς στη χάραξη πολιτικής,
γ. να ωθήσουν τον καθένα μας να κάνει καλύτερες επιλογές για τον εαυτό του.
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Πλέον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αρχίσει να αξιολογεί τις γνώσεις και τα ευρήματα των
επιστημών συμπεριφοράς, όπως και ο Μπάρακ Ομπάμα το Σεπτέμβριο του 2015 είχε
καταστήσει σαφή την ανάγκη προώθησης της χρήσης των εν λόγω επιστημών.
Ο τελευταίος χρηματοδότησε γενναία ειδικές ομάδες επιστημόνων συμπεριφοράς (κυρίως
ψυχολόγοι), ονομάζοντας την εν λόγω δράση “Nudge” («παρώθηση», «σκούντηγμα»), μια
δράση που αφορούσε όλο το φάσμα πολιτικών (οικονομία, παιδεία, υγεία, ασφάλεια
κλπ).
ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Ο πασίγνωστος ζωγράφος Ρέμπραντ (Rembrandt) είχε πει ότι πιο δύσκολα έβρισκε το
κατάλληλο κάδρο, παρά το να ζωγραφίσει τον πίνακα. Θεωρούσε ότι το να βρει κανείς το
πλαίσιο που θα αναδείξει τη δυναμική της εικόνας είναι τέχνη που λίγοι την κατέχουν.
Κάτι τέτοιο αντιλήφθηκε και ο Ομπάμα και συνέστησε στους υπεύθυνους χάραξης
πολιτικών να επιδιώκουν την αλλαγή συμπεριφορών περισσότερο με το «πλαισιακό
σκούντηγμα», παρά «με το γνωστικό σπρώξιμο».
Με λίγα λόγια η δύναμη του περιβάλλοντος καθορίζει τις επιλογές μας σε μεγάλο βαθμό.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΝΑ ΣΚΟΥΝΤΗΞΕΙ..
Τη δύναμη της παρώθησης ή του σκουντήγματος (“Nudge”) τη γνωρίζουν πολύ καλά οι
εταιρείες τροφίμων, τα εστιατόρια, τα ταχυφαγεία, τα ζαχαροπλαστεία. Πόσες φορές σάς
έχει σπάσει τη μύτη η μυρωδιά ενός φρεσκότατου τσουρεκιού, πόσες φορές παρασύρεστε
μέσα στο σούπερ μάρκετ και χωρίς να το σκοπεύατε φεύγετε από αυτό με προϊόντα
ζαχαροπλαστικής..
Δε χρειάζεται μεγάλη εξυπνάδα, ούτε ανακάλυψη να ενσκύψει η κοινότητα των φορέων πολιτικής (κυβέρνηση, δήμοι, περιφέρειες) στο ζήτημα «διατροφή των πολιτών».
ΠΡΟΩΘΗΣΕ ΤΟ ΚΑΛΟ, ΟΠΩΣ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥΣ
Αν ενδιαφέρεται κάποιος πολιτικός για το καλό των πολιτών, για το κοινό καλό ας το κάνει
όπως οι εταιρείες. Ιδού μερικές ενέργειες:
-χρήση τεχνολογίας (sms, κοινωνική δικτύωση, e-mails προσωποποιημένα για πρακτικές
καλής διατροφής)
-αξιοποίηση δυναμικών κοινοτήτων (σχολεία, πανεπιστήμια, στρατός, σύλλογοι
εργαζομένων, σύλλογοι επιστημόνων, επιμελητήρια κα) και ενημέρωσή τους δημόσια για
κίνητρα και δεσμεύσεις για κοινή δράση (πχ μέσω κυλικείων, θετική δέσμευση για
κανόνες στην εργασία, μέσω αλλαγών στο μικροπεριβάλλον της εργασίας, του σχολείου,
του τόπου δράσης κα). Κοινή δέσμευση και δράση για: α. αντιμετώπιση της παχυσαρκίας,
β. αύξηση της κατανάλωσης τοπικών προϊόντων (πιο υγιεινά, πιο καλά για την τοπική
γ. αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Η αρχιτεκτονική των επιλογών στον τόπο ζωής (σχολείο, εργασία, δημόσια κτίρια-
υπηρεσίες κα) μπορεί και πρέπει να απασχολήσει φορείς άσκησης πολιτικών. Σημαντική
είναι και η γνωστική παρώθηση (καμπάνιες, ενημερώσεις) που θα βοηθήσουν τους
πολίτες να επιλέγουν σωστές τροφές στο σπίτι. Όμως, προηγείται το πλαίσιο, προηγούνται
οι επιλογές που δίδονται στο περιβάλλον της ζωής μας. Αυτό χρειάζεται δεσμεύσεις,
νόρμες, όχι πολύ φαντασία τελικά..
Δημήτρης Μπερτζελέτος
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, MΕd
Μέλος Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής
Μέλος Ομάδας Ειδικών Δημόσιας Υγείας
Γρηγορίου Ε’ 29, Τρίπολη
τηλ: 2710 232364
e-mail: bertzeletos@gmail.com
site: www.dbertzeletos.gr
blog:nutripolitics.blogspot.gr
